Modernizatsiya

Image

 

“Farg‘ona NQIZ” MChJ modernizatsiyasi doirasida amalga oshirilgan ishlar to‘g‘risida

MA’LUMOT

Xabaringiz bor, Farg‘ona NQIZda keng ko‘lamli modernizatsiya va ishlab chiqarishni yangilash ishlari olib borilmoqda. “Farg‘ona NQIZ” MChJ Markaziy Osiyodagi yirik sanoat korxonasidir. Korxonada 60 yildan ortiq vaqtdan beri xalq xo‘jaligi uchun zarur bo‘lgan mahsulotlar ishlab chiqariladi.

Bugungi kunda mamlakatimizda alohida obro‘-e’tiborga ega bo‘lgan ushbu zavodni modernizatsiya qilish loyihasining asosiy maqsadlaridan biri korxonada ishlab chiqarilayotgan neft mahsulotlari sifatini xalqaro standartlar darajasiga, jumladan, motor yoqilg‘isi sifatini Yevro 5 toifasigacha, yog‘lash uchun ishlatiladigan moylarni API standarti bo‘yicha II+/III guruhi darajasigacha oshirish, shuningdek, qayta ishlash chuqurligini kamida 93% ga oshirish mo‘ljallangan.

Loyihani amalga oshirish uchun asos:

Loyiha O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 7-fevraldagi 67-son hamda 2021-yil 14-dekabrdagi 751-sonli qarorlari asosida amalga oshirilmoqda. Qo‘yilgan vazifalar bo‘yicha qator ishlar bajarildi va ayni paytda ham davom ettirilmoqda.

Loyihaning maqsadi:

Respublikamizning ichki iste’molchilarini yuqori sifatli neft mahsulotlari bilan ta’minlash hamda ishlab chiqarish quvvatlaridan samarali foydalanish va modernizatsiya qilish orqali korxonaning eksport salohiyatini rivojlantirish.

Yiliga 2 million tonna neft xomashyosini qayta ishlash va bunda quyidagi neft mahsulotlarini olish:

- 560 ming tonna AI-92 hamda EVRO-5 dan yuqori avtomobil benzini;

- 198 ming tonna Jet A-1 aviakerosini, shundan 25 ming tonna TS-1 aviakerosini;

- 538 ming tonna EVRO-5 dizel yoqilg‘isi;

- API II+III guruhlari bo‘yicha 175 ming tonna bazaviy va motor moylari;

- 290 ming tonna qurilish va yo‘l-qurilish bitumi;

- 64 ming tonna suyultirilgan gaz;

- 25 ming tonna boshqa turdagi neft mahsulotlari;

- xomashyoni qayta ishlash chuqurligini kamida 93% ga oshirish;

- energiya sarfini kamaytirish maqsadida suv va bug‘ ta’minoti tizimini optimallashtirish;

- ishlab chiqarish va ekologik vaziyatni yaxshilash;

- xomashyo, ishlab chiqarilgan mahsulotlar va energiya resurslarini nazorat qilish hamda hisobga olish tizimini avtomatlashtirish.

Shuningdek, 4 ta yangi texnologik qurilmani barpo etish rejalashtirilgan:

  • Gidrokreking qurilmasi;
  • Vodorod ishlab chiqarish qurilmasi;
  • Qisqa siklli adsorbsiya (QSA) qurilmasi;
  • Kimyoviy tozalangan suv ishlab chiqarish uchun qurilma va bug‘ qozonxonasi.
Image

Loyihaning umumiy qiymati 399,9 million AQSh dollarini, shu jumladan, 99,9 million AQSh dollari qiymatidagi o‘z mablag‘larini tashkil etadi. Shuningdek, xalqaro va mahalliy moliya institutlarining 300 million AQSh dollari miqdoridagi kreditlari, qolaversa, investitsiya loyihalarini birgalikda moliyalashtirish uchun xorijiy banklar hamda moliya institutlari tomonidan ajratilgan uzoq muddatli kreditlardan foydalanilmoqda.

2023-yilda investitsiya loyihasini moliyalashtirish uchun ajratilgan umumiy summa 124,3 million AQSh dollarini tashkil etadi.

Investorlarning so‘roviga ko‘ra KBR (AQSh) texnik maslahatchisi jalb etildi. KBR tomonidan tayyorlangan yakuniy hisobot 2023-yil 19-iyunda taqdim etilgan. Yuridik xizmatlar ko‘rsatish uchun 2022-yil 17-maydan “CENTIL” advokatlik firmasi yollangan.

2023-yil oktyabr va 2024-yil 16-17-yanvar kunlari “Rossiya Texnologiyalar klubi” AJ vakillari zavodga tashrif buyurib, yangi qurilmalar va binolarni barpo etish va o‘rnatish jarayonida ishtirok etishdi. Tekshiruvlardan so‘ng hisobot taqdim etildi.

2023-yil 9-oktyabr kuni zavodga investorlar tomonidan mutaxassislar delegatsiyasi tashrif buyurdi. Ular qurilish-montaj ishlarining borishi bilan tanishib, erishilgan natijalar haqida ijobiy xulosalar berishdi.

Loyihani amalga oshirish muddati 2020-yildan 2025-yilgacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi. Vodorod ishlab chiqarish qurilmasi, QSA qurilmasi, bug‘ qozonxonasi va kimyoviy suv tozalash inshootlari qurilishini yakunlash rejalashtirilgan. Loyihani amalga oshirish natijasida 194 ta yangi ish o‘rni yaratiladi.

Loyihaning o‘zini oqlash muddati 7,2 yil deb baholanmoqda. 2024-yilga mo‘ljallangan moliyalashtirish xorijiy kreditorlar tomonidan taqdim etiladigan 50,0 mln AQSh dollarini tashkil etadi.

Mazkur loyiha uchun loyihadan oldingi hujjatlar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 7-fevraldagi 67-son qaroriga muvofiq ishlab chiqilgan. Barcha hujjatlar O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligining “Loyihalar va import kontraktlarini kompleks ekspertiza qilish markazi” tomonidan ekspertizadan o‘tkazilib, ijobiy xulosa olgan. Loyihaning texnik-iqtisodiy asosi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 14-dekabrdagi 751-son qarori bilan tasdiqlangan.

Image

Qurilish-montaj ishlari:

Loyiha doirasida “ONXP” MChJ va “O‘zLITI Injiniring” MChJ bilan hamkorlikda. Yangi texnologik inshootlarni qurish va mavjud texnologik inshootlarni rekonstruksiya qilish loyihalari 88,73 foiz tayyor. Qurilish maydonchasini tayyorlash 100% yakunlandi va bosh pudratchiga topshirildi. Qurilish-montaj ishlarining borishi 44,5 foiz, vaqtinchalik bino va inshootlar qurilishi 100 foizga bajarildi. 

Umumiy hisobda texnologik asbob-uskunalarning 52 foizi, shu jumladan, uzoq muddatli ishlab chiqarish uskunalarining 92,46 foizi ishlab chiqarilib, yetkazib berilgan. Vodorod va suv bug‘ini ishlab chiqarish uchun uskunalar, shuningdek, qisqa muddatli adsorbsiya uchun uskunalar 100% yetkazib berilgan.

Loyihani amalga oshirish muddatini 2025-yilgacha uzaytirish hukumatning 2023-yil 13-iyuldagi qarori bilan belgilandi. Bunday qaror jahondagi geosiyosiy vaziyatning o‘zgarishi, logistika yo‘nalishlarining murakkablashishi, uskunalarni ishlab chiqarish va tashishdagi kechikishlar, shuningdek, ishlab chiqarish xomashyosini xarid qilishdagi qiyinchiliklar bilan bog‘liq. Bu omillarning barchasi ishlab chiqarish muddatlariga ta’sir qilmoqda, bu esa rejalarni o‘zgartirish va loyihani amalga oshirish muddatini 2025-yilgacha uzaytirish zaruratiga olib keldi.

Loyiha doirasida loyihalash ishlarining 88,73 foizi, texnologik asbob-uskunalarni yetkazib berish bo‘yicha ishlarning 52 foizi, jumladan, uzoq muddatli ishlab chiqarish uskunalarini yetkazib berish ishlarining 92,46 foizi va qurilish-montaj ishlarining 44,5 foizi bajarildi.

2023-yilda loyiha doirasida quyidagi ishlar bajarildi:

  • suv-bug‘ qozonxonasi va kimyoviy suv tozalash inshootlari uchun asbob-uskunalar va materiallar 100 foiz ta’minlandi. Mazkur obyektlarda qurilish-montaj ishlari nihoyasiga yetkazilib, hozirda foydalanishga topshirishdan oldingi ishlar olib borilmoqda;
  • umumiy uzunligi 12 km bo‘lgan yangi tashqi gaz quvurini qurish va o‘rnatish ishlari yakunlandi;
  • 36 ta yangi rezervuarlar bo‘yicha loyihalash ishlari yakunlandi. Rezervuarlarni qurish uchun barcha materiallar qurilish maydonchasiga yetkazib berilgan. 19 ta rezervuar qurilishi yakunlandi;
  • Vodorod ishlab chiqarish va qisqa siklli adsorbsiya (QSA) qurilmalari uchun asbob-uskunalar va asboblarning 100 foizi yetkazib berildi. Qurilish-montaj ishlari qizg‘in davom etmoqda;
  • tovar moylarini ishlab chiqarish uskunalari rekonstruksiya qilindi. Yangi 20 va 200 litrli idishlar uchun qadoqlash uskunalari xarid qilindi, montaj ishlari yakunlandi;
  • bosh pudratchining ishchi-xizmatchilari, asbob-uskunalari va mexanizmlarini safarbar qilish kuchaytirilmoqda;
  • ikkita yangi va barcha rekonstruksiya qilingan texnologik qurilmalar sanoat xavfsizligi ekspertizasidan o‘tkazildi;
  • mustaqil texnik maslahatchini jalb qilish. KBR kompaniyasi mustaqil texnik maslahatchi sifatida jalb qilindi;
  • Texnologik qurilmalar, neft va neft mahsulotlarini saqlash yangi va mavjud rezervuarlar uchun 255 dona yangi zamonaviy sath va oqim o‘lchash uskunalari keltirildi. O‘lchov vositalarini o‘rnatish ishlari boshlandi;
  • 20 dan ortiq yangi laboratoriya asboblari xarid qilindi;
  • qurilish ishlari (ABK) yakunlandi;
  • ishchi loyihani ishlab chiqish jadallashtirilmoqda va 2021-yil may oyidan beri davom etmoqda;
  • qurilish maydonchasiga materiallar yetkazib berish boshlandi va uskunalarning asosiy qismi qurilish maydonchalariga yetkazib berildi;
  • umumiy qurilish ishlari boshlandi va davom etmoqda;
  • import o‘rnini bosuvchi yangi mahsulotlar, jumladan, Jet A-1 rusumli aviakerosin, EVRO-4 rusumli dizel moyi, shuningdek, I guruhga kiruvchi 7 xil turdagi zamonaviy motor moylarini ishlab chiqarish o‘zlashtirish jarayonida.

2024-yilga rejalashtirilgan ishlar quyidagilardan iborat:

  • vodorod ishlab chiqarish, qisqa siklli adsorbsiya (QSA) qurilmasi va bug‘ qozonxonalarini ishga tushirish;
  • yangi mash’ala qurilmasini ishga tushirish;
  • 2 ta yangi moy qadoqlash mashinasini ishga tushirish;
  • havo ta’minoti qurilmasini rekonstruksiya qilish (NO‘A va A uchun);
  • neft mahsulotlarini avtomatik hisobga olish tizimiga ega 36 ta yangi rezervuarni ishga tushirish;
  • markaziy laboratoriya qurilishini yakunlash, laboratoriya jihozlarini 100% xarid qilish;
  • markaziy kuzatuvchilar xonasi binosi qurilishini yakunlash;
  • yangi qurilmalarni rekonstruksiya qilish va qurish bo‘yicha ishchi loyihani 100 foizga bajarishga erishish, 5 ta mavjud inshootda rekonstruksiya ishlarini yakunlash;
  • 9 qavatli yangi zamonaviy ma’muriy bino qurilishini 80 yakunlash;
  • zavod ishchilari ovqatlanishi uchun 1000 kishiga xizmat ko‘rsatishga mo‘ljallangan yangi zamonaviy oshxona qurilishini 80 foiz yakunlash;
  • 1 va 1a suv bloklarida qurilish-montaj ishlarini yakunlash;
  • 501-sonli jihozlar xonasi binosini qurilishini va o‘rnatishini yakunlash.
Image

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining topshirig‘iga ko‘ra, 2025-yildan boshlab AI-80 rusumli benzindan foydalanishdan butunlay voz kechish ko‘zda tutilgan. Ushbu qaror doirasida Farg‘ona NQIZda L 35-11/300 katalitik riforming qurilmasini SI-2 katalizatorida past haroratli izomerizatsiya jarayoni uchun qayta ishlatish loyihasini ishlab chiqish ishlari allaqachon boshlangan.

Shuningdek, bug‘ qozonxonasini qurish va o‘rnatishning muvaffaqiyatli yakunlanishi faxr tuyg‘usini uyg‘otadi. Joriy yilning 29-fevral kuni bug‘ qozonxonasini ishga tushirish oldidan davlat komissiyasi tashrifi uyushtirildi. Komissiya tomonidan bildirilgan ijobiy fikr bajarilgan ishlarning yuqori sifati va ijrochilarning professionalligini tasdiqlaydi.

Bugungi kunda loyiha doirasida 350,6 million AQSh dollari miqdorida mablag‘ jalb qilingan. Shundan 250,3 million AQSh dollari xorijiy investorlardan uzoq muddatli kredit shaklida jalb qilingan, 100,3 million AQSh dollari o‘z mablag‘lari hisobidan bo‘lib, o‘zlashtirilgan mablag‘lar miqdori 253,3 million AQSh dollarini tashkil etadi.