Tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha faoliyat

Korxonada atrof-muhitni muhofaza qilish faoliyati O‘zbekiston Respublikasining mamlakat tabiiy resurslarini muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari asosida tartibga solinadi.

“Farg‘ona NQIZ” MChJda Eko-tahlil laboratoriyasi faoliyat yuritadi, unda sohaning yuqori malakali mutaxassislari ishlaydi. Laboratoriya zamonaviy tahliliy asbob-uskunalar bilan jihozlangan, ishlar amaldagi uslubiy qo‘llanmalar va me’yoriy hujjatlar asosida olib borilmoqda.

Kundalik ishlab chiqarish ekologik nazorati “Farg‘ona NQIZ” MChJning eko-tahlil laboratoriyasi tomonidan amalga oshiriladi. Havo sifatini va uning belgilangan me’yorlarga muvofiqligini tekshirish maqsadida korxonaning oqava suvlari va yer osti suvlari, shuningdek, sanitariya muhofazasi zonasi chegarasida hamda korxona perimetri bo‘ylab havo muhitining operativ monitoringi amalga oshirilmoqda.

Atrof-muhitni muhofaza qilish bo‘yicha qonun hujjatlari talablarini bajarish maqsadida korxonada bir qator ekologik chora-tadbirlar ishlab chiqilgan, xususan:

- “Yashil belbog‘” milliy dasturi asosida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 31-maydagi 81-son Farmoniga muvofiq korxona atrofi va hududiga 10200 tupdan ortiq mevali va manzarali daraxtlar ko‘chatlari ekildi;

- 2021-yil 12-apreldagi 202-sonli VMQ asosida Farg‘ona viloyati ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi boshqarmasi bilan kelishilgan holda korxonaning tabiiy resurslaridan foydalanganlik uchun kompensatsiya to‘lovlari to‘lanmoqda;

- tabiatni muhofaza qilishga yo‘naltirilgan tasdiqlangan me’yoriy hujjatlar mavjud bo‘lib, ular asosida har kuni atrof-muhit monitoringi olib boriladi;

- maishiy va ishlab chiqarish chiqindilarining shakllanishi va harakatining tizimli monitoringi amalga oshiriladi;

- tasdiqlangan jadval asosida kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish bo‘limi bilan birgalikda korxonaning atrof-muhitni muhofaza qilish masalalari bo‘yicha xodimlar malakasini oshirish maqsadida mavzularga oid o‘quv mashg‘ulotlari o‘tkaziladi;

– “Farg‘ona NQIZ” MChJda chiqindilar va ishlab chiqarish jarayonlari uchun ekologik sertifikatlar mavjud.

 

Ekologik menejment tizimi

“Farg‘ona NQIZ” MChJ o‘z faoliyatini “Farg‘ona NQIZ” MChJda 15 yildan ortiq vaqtdan beri amalda bo‘lgan va har yili mustaqil auditorlik tashkilotlari tomonidan auditdan o‘tkaziladigan ISO 14001-2004 atrof-muhitni boshqarish tizimi xalqaro standartiga muvofiq olib boradi.

2017-yilda “Farg‘ona NQIZ” MChJ o‘zining atrof-muhitni boshqarish tizimi ISO 14001:2015 xalqaro standarti talablariga muvofiqligini tasdiqladi.

Ekologik menejmentning integratsiyalashgan tizimini joriy etish bilan korxonada potensial ekologik xavflarni baholanadi va salbiy ta’sirlarning oldini olish hamda ekologik xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha chora-tadbirlar amalga oshiriladi. Yillik ichki auditlar o‘tkaziladi.

ISO 14001:2015 standarti talablariga muvofiq, korxonada ekologik menejment tizimi hamda ISO 9001, ISO 45001, ISO 50001 kabi joriy qilingan va amaldagi menejment tizimlari uchun yillik maqsadli ko‘rsatkichlar belgilangan.

 

Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish

“Farg‘ona NQIZ” MChJning asosiy maqsadlaridan biri tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, atrof-muhitga zararli ta’sirlarni kamaytirishdan iborat. Shunday qilib, 2019-yilning kuzida korxonaning ishlab chiqarish oqava suvlari uchun quvvati 1826 m3/soat bo‘lgan yangi “Tozalash inshootlari” ishga tushirildi. Korxonada Chexiyaning “WABAG” kompaniyasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasida o‘xshashi bo‘lmagan yagona oqava suvlarni tozalash tizimi qurilib, foydalanishga topshirildi.

Bundan tashqari, 2021-yilning mart oyidan boshlab zavod mutaxassislari tomonidan tozalangan oqava suvlarni zavodning suv aylanish tizimiga qaytarish uchun qurilma loyihalashtirildi va barpo etildi. Yuqori sifatli tozalash va tozalangan oqava suvlarni suv aylanish tizimiga qaytarish liniyasiga muvaffaqiyatli ulanish natijasida korxona tabiiy resurslarni muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish bo‘yicha foydaga erishdi hamda katta moliyaviy imtiyozlarga ega bo‘ldi.

O‘zbekiston Respublikasida yiliga ikki marta O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi tomonidan “Toza havo” loyihasi doirasida har oyda tadbirlar o‘tkazilib, yoqilg‘i quyish shoxobchalari va texnik xizmat ko‘rsatish shoxobchalarida navbatdan tashqari tekshiruvlar o‘tkazilmoqda. Binobarin, “Farg‘ona NQIZ” MChJda “Toza havo” loyihasi doirasida chiqindi gazlarni ruxsat etilgan maksimal konsentratsiyaga muvofiqligini o‘lchash va avtotransport vositalarining texnik holatini tekshirish ishlari olib borilmoqda. Tadbir davomida “Farg‘ona NQIZ” MChJ ekologik tahlil laboratoriyasi mutaxassislari korxonaning avtotransport bo‘limi bilan hamkorlikda avtotransport vositalaridan chiqadigan zararli aralashmalarning atrof-muhitga ta’sirini kamaytirishga qaratilgan qator ishlarni amalga oshirmoqda.

Atrof-muhitni muhofaza qilish sohasidagi korxona standartlari ishlab chiqildi va joriy etildi, ishchi-xodimlarning ekologik xavfsizlik hamda ekologik qonun me’yorlarini buzganlik uchun javobgarlik borasidagi bilimlari oshirilmoqda.

Ekologik xavfsizlik

“Farg‘ona NQIZ” MChJda ekologik xavfsizlik va atrof-muhit muhofazasini ta’minlashning asosiy jarayonlari:

• Qonuniy talablarni aniqlash;
• Chiqindilar manbalarini inventarizatsiya qilish va atrof-muhitga ta’sirni baholash;
• Ekologik jihatlarni aniqlash;
• Ekologik xavfsizlikni ta’minlash dasturlarini boshqarish;
• Ekologik xavfsizlik sohasidagi risklarni boshqarish;
• Emissiya, ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini boshqarish;
• Biologik xilma-xillikni saqlash;
• Ekologik monitoring va ishlab chiqarish ekologik nazorati;
• Ekologik xavfsizlikni boshqarish tizimi auditi;
• Ogohlantirish, favqulodda vaziyatlarni mahalliylashtirish va oqibatlarini bartaraf etish tizimlarini boshqarish;
• Ekologik xavfsizlik sohasida kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish;
• Ekologik xavfsizlik sohasida statistik hisobotlarni boshqarish;
• Ishlab chiqarish chiqindilarini qayta ishlash;
• Atrof-muhit holatini monitoring qilish chora-tadbirlari (sanitariya muhofazasi zonasidagi havo, oqava suvlar, yer osti suvlari va tuproq holati, ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilari bilan ishlash bo‘yicha tadbirlar);
• Atrof-muhitga salbiy ta’sirni kamaytirishga qaratilgan ekologik tadbirlar rejalari;
• Atrof-muhitga salbiy ta’sirlarni bartaraf etish bo‘yicha maqsadli ekologik dasturlar;

Korxonani modernizatsiya qilish doirasida amalga oshirilgan ekologik loyihalar

Ayni paytda “Farg‘ona NQIZ” MChJda keng ko‘lamli modernizatsiya ishlari olib borilmoqda. Korxonani modernizatsiya qilish loyihalariga ko‘ra, ishlab chiqarish siklini optimallashtirish va rekonstruksiya qilish bilan bir qatorda atrof-muhitni muhofaza qilish obyektlarining butun va alohida qismlarini modernizatsiya qilish rejalashtirilgan. Jumladan, Prezidentning 2023-yil 31-maydagi 81-son Farmoni ijrosini ta’minlash doirasida ChGTU (chang va gazni tozalash uskunalari)ni modernizatsiya qilish hamda sanoat chiqindilarini nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimini jihozlash jadvali tasdiqlandi.

Korxonani modernizatsiya qilish bo‘yicha loyihalash ishlari yakunlangach, statsionar post va tabiiy muhitga emissiyalar va chiqindilarni nazorat qilishning avtomatik tizimi va statsionar post ishlay boshlaydi, bu esa atrof-muhitga ta’sirga tezkor javob berish imkonini beradi. Shuningdek, korxonaning ishlab chiqarish sikllarida 10 ga yaqin zamonaviy ChGTU ishlaydi.

Umuman olganda, modernizatsiya loyihalari nihoyasiga yetgach, “Farg‘ona NQIZ” MChJda atmosferaga chiqindi gazlar va oqar suvlarga tashlanadigan chiqindilar kamayadi.